Praca w godzinach nocnych regulowana jest przepisami Kodeksu Pracy, w szczególności przez art. 151⁷ oraz art. 151⁸. W artykule wyjaśniam, jakie godziny pracy uznaje się za nocne, w jaki sposób ustala się ich zakres oraz czy przysługuje za nie pracownikom dodatkowe wynagrodzenie.
Praca w porze nocnej – jakie godziny?
Za nocne godziny pracy uznaje się okres pomiędzy godziną 21.00 a 7.00. Kodeks określa nie tylko dokładne ramy czasowe pracy nocnej, ale też definiuje pojęcie pracownika pracującego w nocy. Jest to osoba, której czas pracy w każdej dobie obejmuje przynajmniej 3 godziny pory nocnej.
W sytuacji, gdy pracownik wykonuje zawód szczególnie niebezpieczny lub związany z dużym wysiłkiem fizycznym, to jego czas pracy w godzinach nocnych nie może być dłuższy niż 8 godzin. Wyjątkiem od tej reguły są pracownicy:
- zarządzający zakładem w imieniu pracodawcy,
- zobowiązani do prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii.
Jeśli Twój pracownik wykonuje pracę w godzinach nocnych, to przysługuje mu dodatkowe wynagrodzenie w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę (od 1 lipca 2023 roku wynosi 3600 zł brutto). Dotyczy to każdej godziny przepracowanej w porze nocnej. Kwotę takiego dodatku dolicza się do standardowego wynagrodzenia pracownika.
Jak wyliczyć dodatek za pracę w godzinach nocnych?
Wykonaj 4 kroki:
- Wylicz wymiar czasu pracy pracownika w danym miesiącu: pomnóż liczbę pełnych tygodni w danym miesiącu przez 40 godzin, a potem dodaj iloczyn pozostałych dni roboczych pomnożonych przez 8 godzin.
- Ustal wysokość stawki godzinowej: podziel miesięczne wynagrodzenie minimalne przez miesięczny wymiar czasu pracy.
- Oblicz 20% miesięcznej stawki godzinowe
- Pomnóż ten wynik przez liczbę godzin nocnych w danym miesiącu.
Przykład:
W sierpniu 2023 pan Adam przepracował w porze nocnej 20 godzin. Aby wyliczyć jego dodatek, należy wykonać następujące obliczenia:
1) Wymiar czasu pracy w sierpniu 2023:
- 4 tygodnie x 40 godzin = 160 godzin
- 2 dni robocze x 8 godzin = 16 godzin
- Wymiar czasu pracy: 176 godzin.
2) Stawka godzinowa:
3600 zł : 176 godz. = 20,45 zł
3) Wysokość dodatku za 1 godzinę nocną:
20,45 zł x 20% = 4,09 zł
4) Wysokość dodatku łącznie:
4,09 zł x 20 godz. = 81,8 zł
Powyższą kwotę należy dodać do miesięcznej pensji pana Adama.
Jak określić porę nocną, aby nie wypłacać dodatku?
Jeśli jesteś pracodawcą, to jesteś zobowiązany do określenia pory nocnej w:
- układzie zbiorowym pracy;
- regulaminie firmy (jeśli jako pracodawca nie jesteś objęty zbiorowym układem pracy lub taki układ nie reguluje pracy nocnej);
- pisemnej informacji o warunkach zatrudnienia, którą przekażesz każdemu pracownikowi w ciągu 7 dni od zawarcia umowy o pracę (jeśli jako pracodawca nie jesteś objęty ani układem, ani nie wydałeś regulaminu).
Zgodnie z Kodeksem Pracy pora nocna to kolejnych 8 godzin przypadających w przedziale 21.00-7.00. Godziny te muszą w pełni mieścić się w tym zakresie. Jeśli z jakiegoś powodu zaniedbasz obowiązek ich wyznaczenia, to pora nocna zostanie wydłużona o 2 godziny i będzie obejmowała nie 8, ale 10 godzin (czyli okres 21-7).
Jeśli chcesz określić porę nocną tak, by nie wypłacać dodatku, powinieneś ustalić jej zakres odnosząc się do sposobu organizacji pracy w Twojej firmie. Wiesz już, że za porę nocną uznaje się okres od godz. 21 do 7. Jako pracodawca możesz wybrać z tego 10-godzinnego zakresu 8 godzin i określić je jako porę nocną w swojej firmie. Przypuśćmy, że będą to godziny od 22 do 6 rano. Jeśli Twoi pracownicy będą świadczyli pracę poza tymi godzinami (np. zmiany 6-14 i 14-22), to wówczas nie musisz im wypłacać dodatku, mimo iż teoretycznie na każdej ze zmian świadczą po 1 godzinie pracy w przedziale możliwych godzin nocnych. Gdybyś jednak ustalił porę nocną w przedziale od 21 do 5 rano, wówczas praca na zmianie popołudniowej zawsze oznaczałaby, że 1 godzina przepracowana jest w porze nocnej.
Ryczałt za pracę w nocy
Dodatek za pracę w godzinach nocnych może zostać zastąpiony ryczałtem, jeśli osoba wykonuje pracę poza firmą. Ryczałt za godziny nocne to stała kwota, którą wypłacasz pracownikowi niezależnie od faktycznej liczby przepracowanych godzin nocnych. Aby go ustalić ryczałt, musisz dokładnie przeanalizować wypłacone dodatki nocne z określonego okresu, np. z ostatnich kilku miesięcy, a następnie obliczyć ich średnią wartość. Kwota ta powinna być jednak wypłacana co miesiąc i niezależnie od tego, czy ktoś faktycznie przepracował godziny nocne.
Praca w porze nocnej a zdrowie i wydajność pracownika
W niektórych branżach, takich jak służba zdrowia, ratownictwo, energetyka, ochrona czy hotelarstwo, praca nocna bywa nie tylko nieunikniona, ale i kluczowa dla zapewnienia ciągłości świadczenia usług czy bezpieczeństwa publicznego. Jako pracodawca powinieneś być świadomy, że praca w godzinach nocnych może negatywnie przekładać się zarówno na zdrowie, jak i wydajność Twoich pracowników.
Wśród najczęstszych skutków pracy nocnej wymienia się m.in.: spadek koncentracji, zwiększone ryzyko wypadków, niższą produktywność czy problemy zdrowotne. Te ostatnie grożą wzmożoną liczbą absencji. Jeśli chcesz dbać o dobrą kondycję podwładnych pracujących nocą, rozważ zapewnienie im np. częstszych albo dłuższych przerw, dostępu do regularnych badań lekarskich, edukacji i szkoleń czy wprowadzić rotacyjny system zmian. Jeśli praca w porze nocnej zdarza się sporadycznie, ustal grafik pracy w taki sposób, aby odpoczynek tygodniowy wystąpił bezpośrednio po niej, dając pracownikowi czas na regenerację.
Chcesz sprawnie organizować pracę w Twojej firmie, również w godzinach nocnych?
Nieocenionym wsparciem może okazać się dedykowane oprogramowanie, np. Grafik Optymalny. Dzięki niemu będziesz jeszcze efektywniej (i zgodnie z literą prawa pracy) zarządzać harmonogramami i godzinami roboczymi, absencjami czy dokumentacją. System automatycznie wyliczy ilość godzin nocnych do wypłaty. Chcesz sprawdzić, jak to działa? Kliknij Wypróbuj za darmo i przetestuj bezpłatnie przez 30 dni.
Loading...